کم‌شنوایی حسی-عصبی: علل، علائم، پیشگیری و درمان

کم‌شنوایی حسی-عصبی چیست؟

کم‌شنوایی حسی-عصبی (Sensorineural Hearing Loss یا SNHL) یکی از شایع‌ترین انواع کم‌شنوایی دائمی است که به دلیل آسیب به گوش داخلی (حلزون گوش) یا عصب شنوایی، که مسئول انتقال سیگنال‌های صوتی به مغز است، رخ می‌دهد. این نوع کم‌شنوایی می‌تواند به‌صورت مستقل یا به‌عنوان بخشی از کم‌شنوایی ترکیبی (ترکیبی از مشکلات حسی-عصبی و انتقالی در گوش خارجی یا میانی) بروز کند. بر اساس گزارش مؤسسه ملی ناشنوایی و سایر اختلالات ارتباطی آمریکا (NIDCD)، این مشکل حدود یک نفر از هر هشت نفر بالای 12 سال در ایالات متحده را تحت تأثیر قرار می‌دهد و به یک نگرانی عمده سلامت عمومی تبدیل شده است. در بریتانیا، سرویس سلامت ملی (NHS) تأکید می‌کند که SNHL اغلب دائمی است و اگر درمان نشود، می‌تواند بر کیفیت زندگی، ارتباطات و عملکرد کاری تأثیر منفی بگذارد. این مقاله به بررسی علل، علائم، روش‌های پیشگیری و درمان کم‌شنوایی حسی-عصبی در کودکان و بزرگسالان می‌پردازد.

علل کم‌شنوایی حسی-عصبی

کم‌شنوایی حسی-عصبی می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد، از عوامل ژنتیکی گرفته تا تأثیرات محیطی. یکی از شایع‌ترین علل، پیری یا «پیرگوشی» (presbycusis) است که به دلیل فرسودگی طبیعی سلول‌های حسی در حلزون گوش با افزایش سن رخ می‌دهد. مطالعه‌ای در سال 2020 منتشرشده در مجله The Lancet (بریتانیا) نشان می‌دهد که برخی افراد از سن 50 سالگی کاهش شنوایی قابل‌توجهی را تجربه می‌کنند، در حالی که برخی دیگر تا 80 سالگی عملکرد شنوایی خوبی دارند. قرار گرفتن در معرض صداهای بلند، مانند محیط‌های صنعتی یا استفاده طولانی‌مدت از هدفون، یکی دیگر از عوامل اصلی است. انجمن گفتار، زبان و شنوایی آمریکا (ASHA) تأکید می‌کند که کم‌شنوایی ناشی از صدا (NIHL) قابل‌پیشگیری است، اما پس از وقوع، غیرقابل‌برگشت خواهد بود.

سایر علل کم‌شنوایی حسی-عصبی شامل موارد زیر است:

• عفونت‌های ویروسی: ویروس‌هایی مانند اوریون، سرخک یا سیتومگالوویروس می‌توانند به گوش داخلی آسیب برسانند.

• داروهای خاص: برخی داروهای شیمی‌درمانی یا آنتی‌بیوتیک‌ها (مانند جنتامایسین) می‌توانند عوارض جانبی شنوایی داشته باشند.

• بیماری‌های مرتبط: بیماری‌هایی مانند دیابت، مننژیت یا بیماری منییر (Meniere’s Disease) می‌توانند به گوش داخلی آسیب بزنند.

• ضربه به سر یا گوش: آسیب‌های فیزیکی ممکن است به عصب شنوایی یا ساختارهای گوش داخلی صدمه بزنند.

• تومورهای عصبی: تومورهایی مانند نوروم آکوستیک می‌توانند عملکرد عصب شنوایی را مختل کنند.

• تب بالا یا سکته: این شرایط می‌توانند جریان خون به گوش داخلی را کاهش داده و به آن آسیب برسانند.

علائم کم‌شنوایی حسی-عصبی

SNHL معمولاً به دلیل اختلال در ارتباط عصب شنوایی با مغز ایجاد می‌شود و علائم آن شامل موارد زیر است:

• مبهم بودن گفتار: افراد مبتلا ممکن است صداها را بشنوند، اما در درک کلمات، به‌ویژه در محیط‌های پر سر و صدا، مشکل داشته باشند.

• مشکل در شنیدن صداهای زیر: صداهای با فرکانس بالا، مانند صدای زنان یا کودکان، اغلب به‌سختی شنیده می‌شوند.

• وزوز گوش (Tinnitus): احساس زنگ زدن یا وزوز مداوم در گوش‌ها شایع است.

• مشکل در تشخیص صداها در حضور نویز زمینه: افراد مبتلا اغلب در محیط‌های شلوغ نمی‌توانند صداها را به‌خوبی تفکیک کنند.

این علائم می‌توانند در محیط کار چالش‌برانگیز باشند، به‌ویژه برای نقش‌هایی مانند مدیریت فروش که نیازمند ارتباطات شفاف و سریع هستند. درک این علائم توسط همکاران می‌تواند به ایجاد محیطی حمایتگر و فراگیر کمک کند.

پیشگیری از کم‌شنوایی حسی-عصبی

پیشگیری از SNHL، به‌ویژه در مواردی که ناشی از عوامل محیطی است، امکان‌پذیر است. NHS توصیه می‌کند که استفاده از محافظ‌های گوش در محیط‌های پر سر و صدا، مانند کارگاه‌ها یا کنسرت‌ها، ضروری است. همچنین، کاهش زمان استفاده از هدفون و تنظیم صدا در سطوح ایمن (کمتر از 85 دسی‌بل) می‌تواند خطر آسیب را کاهش دهد. ASHA پیشنهاد می‌کند که معاینات منظم شنوایی، به‌ویژه برای افرادی که در معرض خطر هستند (مانند کارگران صنایع یا افراد دارای سابقه خانوادگی کم‌شنوایی)، می‌تواند به تشخیص زودهنگام و پیشگیری از پیشرفت بیماری کمک کند. در محیط‌های کاری، آموزش کارمندان درباره خطرات صوتی و ارائه تجهیزات محافظتی می‌تواند تأثیر بسزایی در کاهش این مشکل داشته باشد.

درمان کم‌شنوایی حسی-عصبی

SNHL معمولاً دائمی است و به‌خودی‌خود برطرف نمی‌شود، اما گزینه‌های درمانی متعددی وجود دارد. سمعک‌ها یکی از رایج‌ترین راه‌حل‌ها هستند که صداها را تقویت می‌کنند و درک گفتار را بهبود می‌بخشند. بر اساس گزارش NIDCD، پیشرفت‌های اخیر در فناوری سمعک‌ها، مانند مدل‌های دیجیتال با قابلیت حذف نویز، اثربخشی آن‌ها را افزایش داده است. در موارد شدید، کاشت حلزون گوش (Cochlear Implant) می‌تواند گزینه‌ای مناسب باشد، به‌ویژه برای کودکان یا بزرگسالانی که از سمعک نتیجه نمی‌گیرند.

علاوه بر این، درمان‌های توانبخشی مانند آموزش مهارت‌های شنیداری یا گفتاردرمانی می‌توانند به بهبود ارتباطات کمک کنند. در محیط کار، تنظیماتی مانند استفاده از سیستم‌های ارتباطی کمکی (مانند میکروفون‌های FM) یا ایجاد فضاهای آرام‌تر برای جلسات می‌تواند به کارمندان مبتلا به SNHL کمک کند تا عملکرد بهتری داشته باشند. مطالعه‌ای در Journal of Occupational Health (2021) نشان داد که حمایت سازمانی از کارمندان با مشکلات شنوایی، مانند ارائه ابزارهای کمکی و آموزش همکاران، می‌تواند فرسودگی شغلی را کاهش داده و بهره‌وری را افزایش دهد.

نتیجه‌گیری

کم‌شنوایی حسی-عصبی یک چالش پزشکی و اجتماعی است که می‌تواند بر ارتباطات و عملکرد در محیط کار تأثیر بگذارد. با آگاهی از علل، علائم و روش‌های پیشگیری و درمان، کارمندان و مدیران می‌توانند محیطی فراگیرتر ایجاد کنند. برای نقش‌هایی مانند کارشناسی ارشد بازرگانی یا مدیریت فروش، که ارتباطات کلیدی هستند، درک این موضوع می‌تواند به بهبود همکاری و حمایت از همکاران کمک کند. با اقدامات پیشگیرانه و درمانی مناسب، افراد مبتلا به SNHL می‌توانند زندگی حرفه‌ای و شخصی رضایت‌بخشی داشته باشند.

منابع

1. National Institute on Deafness and Other Communication Disorders (NIDCD). (2023). “Hearing Loss: A Common Problem for Older Adults.”

2. National Health Service (NHS). (2022). “Hearing Loss – Causes and Treatments.”

3. The Lancet. (2020). “Global Burden of Hearing Loss in the Elderly.”

4. American Speech-Language-Hearing Association (ASHA). (2021). “Noise-Induced Hearing Loss.”

5. Journal of Occupational Health. (2021). “Workplace Accommodations for Employees with Hearing Loss.”